De Maand van de Filosofie staat dit jaar in het teken van de ziel.

Er zijn vele verschillende meningen over wat de ziel is en of het eigenlijk wel bestaat. De hoofdstromen in deze tijd lijken te zijn:

• "Wij zijn ons brein": de ziel bestaat niet zelf, als het al bestaat is het een gevolg van ons lichaam.
• "De ziel is meer dan ons lichaam", een substantie of kracht die er al dan niet eerder was dan ons lichaam en al dan niet blijft bestaan na onze dood.

Het maakt uit of de eerste zienswijze klopt of de tweede.

• Zijn we meer dan dieren of planten?
• Is er iets in ons dat onze dood overleeft?
• Dragen we in ons een "kostbare, kinderlijke, kwetsbare kern, die we zouden moeten voeden en koesteren op zijn veelbewogen reis door het leven.”
• Is er een autonome "ik" die keuzes maakt en die daar (in dit leven of er na) voor verantwoordelijk gehouden kan worden?

De vraag is hoe we er achter komen? Welke methode zouden we kunnen gebruiken om te weten wat de ziel is en of die bestaat?

• Is een rationele methode geschikt om er achter te komen of overstijgt de ziel de rede?
• Zouden we alles van alles moeten weten om een definitief antwoord te hebben?
• Is de ziel te begrijpen met onze huidige kennis van het menselijk lichaam of moeten we wachten tot we alle aspecten van de kwantummechanica op ons lichaam en ons denken kennen?

Sommige mensen zoeken een waar antwoord, anderen zeggen dat de zienswijzen van vele verschillende mensen ons een andere, aanvullende blik geeft die ons allemaal samen dichter bij de kern laat komen.

Er is ook nog een andere manier.

Erkennen dat we het in ieder geval nu niet weten en misschien wel nooit. We zouden het pu kunnen noemen (waarbij pu een verzameling is voor alles wat we nu niet weten of begrijpen). Wat de ziel precies is en of het uberhaupt bestaat is pu. Je komt dan in de buurt van de visie van Coen Simon (zie oa http://www.trouw.nl/tr/nl/5116/Filosofie/article/detail/3240329/2012/04/...). 
We houden ons dan niet bezig met het antwoord zelf, maar erkennen onze beperktheid in het kennen van het antwoord, omhelzen het zelfs.

Waar Coen Simon erkent dat we veel niet kunnen weten, gaat Mirdan een stap verder. Door alles wat we niet weten pu te noemen, er één begrip aan te geven, verlaten we misschien wel de filosofie van het kennen, en treden we voorzichtig de filosofie van het niet weten binnen. Pu is het begin van een mentaal bouwwerk om om te gaan met de wereld waarin we erkend hebben dat er heel veel niet te weten is. Het is het begin van een andere ordening.

Het is anders, omdat het uitgangspunt anders is:
Niet meer: we zijn op weg om alles te weten, maar: het omhelzen van de wereld die we maar beperkt kunnen kennen.
Bij zo'n verandering van uitgangspunt horen andere manieren van ordenen, andere woorden.

Wat betekent dat voor de ziel-discussie?

Als de ziel pu is (zowel in werking als of het bestaat), dan zit er weinig anders op dan dat we ons richten op hoe we het ervaren. Ook dan komen we weer dicht bij Coen Simon uit die pleit voor "oppervlakkigheid": niet het onderzoeken van de andere, echte wereld, maar juist deze, inclusief hoe we het ervaren. Als wij allen een ziel ervaren of in ieder geval een "waardevolle kern in ieder mens" en als wij keuzevrijheid ervaren en onszelf en anderen verantwoordelijk willen en kunnen houden voor hun daden, staat ons niets in de weg om onze samenleving daar naar in te richten. Als wij allen iets anders ervaren geldt hetzelfde.

Het is niet zo dat we dan in alles vrij zijn om onze ervaringen te bepalen, het is eerder zo dat we ontdekken welke ervaringen we allen delen en hoe zinvol en waardevol ze zijn om onze samenleving op in te richten.

De ziel bestaat in mijn ervaring, als ik het vertaal als dat ik waarde ervaar in mezelf en in anderen. Of het "echt" bestaat doet er dan nauwelijks meer toe.
Keuzevrijheid bestaat omdat ik een vrijheid in keuzes maken ervaar, hoewel ik maar zelden de gevolgen in kan schatten. Keuzevrijheid bestaat ook omdat we ervaren dat jezelf en anderen verantwoordelijk houden voor keuzes werkt.

oa gebaseerd op
http://www.nrc.nl/nieuws/2012/04/02/na-god-moet-nu-ook-de-ziel-eraan-geloven-allemaal-hersenspinsels/
http://www.trouw.nl/tr/nl/5116/Filosofie/article/detail/3238600/2012/04/10/De-ziel-was-er-eerder-dan-wij.dhtml